czwartek, 24 listopada 2011

2 - malarstwo - na czym malować

Najczęściej stosowanym podobraziem do malowania farbami olejnymi lub akrylowymi jest płótno naciągnięte na krosna malarskie i zagruntowane białą farbą emulsyjną (akrylową). Równie dobrze może to być płyta pilśniowa lub płyta hdf zagruntowana na biało. Dostępne są oczywiście gotowe podobrazia różnego typu . Aby zredukować stres towarzyszący stawianiu pierwszych kroków w przygodzie pod tytułem malarstwo proponuję zacząć malować na podłożach mniej kosztownych niż wyżej wymienione.

Do ćwiczeń dobrym podobraziem jest karton z pudła po telewizorze bądź odkurzaczu, zagruntowany minimum dwukrotnie białą farbą do ścian. Kolejny sposób na tanie malowanie - to zagruntowanie kartonu stosowanego jako podkład pod parkiet lub panele dostępnego w sklepach budowlanych. Oprócz kartonu potrzebujemy podkładkę ze sklejki, płyty osb lub hdf, im większa tym lepiej (1m x 1,2m). Potrzebna będzie szara taśma z klejem do przyklejania na mokro (dostępna w sklepach dla plastyków), szeroki płaski pędzel i farba do gruntowania. Ponieważ zwykła farba do ścian jest bardzo chłonna, polecam mieszać ją z farbą lateksową (zmywalną) w stosunku 1:1.

Przycinamy arkusz kartonu na mniejszy od podkładki  o około 2 cm na każdym boku. Moczymy karton wodą przy pomocy pędzla. Po kilku minutach karton pod wpływem wilgoci zwiększy swoją powierzchnię i wtedy przyklejamy jego krawędzie do podkładki za pomocą taśmy, zwilżając stronę z klejem. Kiedy karton trochę przeschnie, nakładamy pierwszą warstwę gruntu starając się malować w jednym kierunku (pionowo). Po wyschnięciu pierwszej warstwy szlifujemy delikatnie całość drobnym papierem ściernym. Następnie nanosimy kolejną warstwę poziomo. Minimum trzy warstwy pozwolą uzyskać optymalnie zagruntowany podkład. Naprzemienne malowanie wzdłuż i w poprzek w końcowym efekcie pozwala uzyskać fakturę przypominającą płótno. Wyschnięty karton szlifujemy papierem ściernym i tniemy nożem do tapet na kawałki, np. 50 x 60 cm. Zabiegi z moczeniem, przyklejaniem i wysychaniem kartonu pozwalają uzyskać podobrazia bez pofałdowań. Proszę zwrócić uwagę aby farba nie była zbyt gęsta, gdyż ślady jakie pozostawia pędzel będą zbyt głębokie i trudne do zeszlifowania. Do farb dostępnych na rynku zawsze dodaję wody w stosunku 1 : 10.

3 - malarstwo - czym malować

Zakładając, że mamy już na czym malować i umiemy narysować to co chcemy, musimy wybrać czym chcemy malować. Najpopularniejsze farby to olejne i akrylowe. Proponuję zacząć od łatwiejszych w "obsłudze" - akrylowych. Z reguły wszystkie farby artystyczne, czy to olejne czy akrylowe są dość gęste i wymagają rozcieńczenia. Najprostszym rozcieńczalnikiem czyli medium w przypadku akryli jest woda. Nie wydziela zapachu, jak terpentyna stosowana do farb olejnych. Oczywiście do akryli są dostępne różne  media, opóźniające lub przyspieszające schnięcie, ale na razie poprzestańmy na wodzie.

Do mieszania farb potrzebna jest palet, którą może być choćby plastikowy talerz lub paleta kupiona w sklepie co nie jest dużym wydatkiem. W sprzedaży są również jednorazowe palety z woskowanego papieru, które po użyciu można wyrzucić (opcja dla leniwych}. Jeżeli zamierzacie malować obrazy większe od pocztówki to zalecam aby paleta nie była mniejsza niż kartka A4 czyli około 20 x 30 cm. Bardzo wygodną i łatwą do umycia jest paleta z kawałka pleksi, najlepiej mlecznej lub przeźroczystej ale zamalowanej z jednej strony białą farbą, tą do gruntowania ( ja właśnie takiej używam).

Kolejna rzecz to pędzle, na początek potrzebujemy co najmniej kilka. Trzy lub cztery szczeciniaki, czyli ze sztywnego włosia o rozmiarach 5, 10, 15 i 20 ( szerokość pędzla w mm przy skuwce). Najlepiej płaskie, gdyż jeden pędzel daje możliwość wąskiego i szerokiego pociągnięcia w zależności którą stroną malujemy.  Oprócz szczeciniaków przydadzą się przynajmniej dwa małe pędzle okrągłe  np. 4 i 6 (średnica w mm) z miękkiego włosia akrylowego, tańsze niż na przykład z włosia borsuka.

Pozostaje jeszcze tylko zdecydować jakie kolory  farb wybrać spośród dziesiątek barw w gablotach czy na półkach. Proponuję wersję "ascetyczną" czyli podstawowe kolory - czerwony, żółty, niebieski plus czarny i biały. Wersja rozszerzona powinna zawierać czerwony - ciepły i zimny, żółty - ciepły i zimny, niebieski - ciepły i zimny plus czarny i biały. Sprzedawcy na ogół wiedzą, które kolory należą do zimnych a które do ciepłych. Decydując się na zakup kompletu farb proponuję te do dwunastu kolorów, wśród których za zwyczaj występują wyżej wymienione plus zielenie i pomarańcze.

W kolejnej części przygody z "malarstwem" postaram się przybliżyć podstawy teorii kolorów i sposoby mieszania farb.

1- malarstwo - rysunek - od czego zacząć ?

Malarstwo jest jak przygoda lub podróż w nieznane, aby ją zacząć trzeba zrobić pierwszy krok. Zacznijmy od najprostszego podziału na malarstwo figuratywne i abstrakcyjne. To pierwsze obejmuje obrazy przedstawiające przedmioty, obiekty rozpoznawalne, ludzi, zwierzęta a także architekturę. W uprawianiu tego typu malarstwa przydatna jest umiejętność realistycznego rysowania.

- Słów kilka o rysowaniu?
Większość z nas bez względu na wiek zakończyła edukację plastyczną w szkole podstawowej lub gimnazjum. Zajęcia plastyczne z reguły nie skutkowały poprawą umiejętności w posługiwaniu się kredkami, farbami lub ołówkiem. Nauczyciele wychodzą z założenia, że albo ktoś  ma talent plastyczny albo go nie ma. Innymi słowy nie mają zamiaru tracić czasu dla tych bez "talentu". Jednak w przypadku pisania i czytania nie stosują kryteriów "nadaje się" lub "nie nadaje" do opanowania tych umiejętności. Wszystkich uczą pisać i czytać, bez względu na wrodzone predyspozycje. Dlaczego. To proste. Bez umiejętności rysowania i malowania można funkcjonować we współczesnym społeczeństwie ale bez pisania i czytania już nie. Toteż czytać i pisać uczą nas do skutku a malować, bądź rysować nie. Co nie oznacza, że nie wszystkich można nauczyć rysować. W prawdzie jednemu zajmie to więcej czasu niż innemu, ale jest to oczywiście możliwe.

- Prawa i lewa półkula
Opracowanie metod nauczania rysunku na pewno by pomogło, tylko komu na tym zależy. Do umiejętności rysowania na przyzwoitym poziomie dochodziłem latami bazując na cierpliwości i pasji. Aż pewnego dnia wiele lat temu przeczytałem książkę prof. Betty Edwards "Drawing on the Artist Within" (rysunek według intuicji artysty). Na polskim rynku dostępna jest książka tej autorki - "Rysunek Odkryj Talent Dzięki Prawej Półkuli Mózgu". Już wcześniej wiedziałem o podziale pracy mózgu na werbalny i analityczny (domena lewej półkuli) oraz niewerbalny, intuicyjny- atut prawej półkuli. Sposoby wykorzystania tej wiedzy do nauki rysunku zawarte w książce Betty Edwards pozwoliły mi uczyć innych dużo szybciej i skuteczniej. Generalnie chodzi o to aby przystępując do rysowania uaktywnić prawą półkulę odpowiadającą za widzenie przestrzenne. Ponieważ dominującą jest lewa, to ona przejmuje kontrolę i na hasło np. narysuj dłoń, rysuje symbol czyli kółko i pięć serdelków. Aby przejść na tryb wizualny,  należy zniechęcić lewą półkulę do wtrącania się podczas procesu rysowania.

- Rysunek podstawowe ćwiczenia
 Zadania zbyt trudne dla lewej półkuli pozwolą dojść do głosu prawej, co ułatwi nam rozwinąć umiejętności rysowania.
    - Rysowanie lustrzanego odbicia jakiegoś obiektu (profil twarzy, nieregularna zygzakowata linia)

   - Odwzorowanie konturów dłoni poprzez śledzenie kolejnych odcinków, wygięć, załamań itp.Staramy się wykonywać to zadanie bardzo wolno. Podczas rysowania nie odrywamy wzroku od dłoni i nie podglądamy co narysowaliśmy. Efekt pracy na kartce jest w tej chwili nieistotny.  Najważniejszy jest proces obserwacji.

Bardzo pomocna w obserwowaniu rysowanego obiektu jest ramka (okienko), ułatwiająca umieścić elementy widziane w przestrzeni na naszej kartce. Do sporządzeni tego prostego przyrządu potrzebujemy kartonik o wymiarach około 16x13 cm, w którym wycinamy otwór 10x7 cm. Wymiary te odpowiadają w przybliżeniu proporcjom kartek formatu A4 lubA3, na jakich najczęściej rysujemy. Następnie przez środek naszego okienka prowadzimy linie pomocnicze, poziomą i pionową, przyklejając nitki taśmą klejącą. Dla ułatwienia sobie pracy możemy delikatnie narysować linie pomocnicze na kartce. Ważne - w trakcie rysowania ramkę trzymamy w jednej pozycji aby przedmioty obserwowane nie zmieniały pozycji wewnątrz ramki.